Tο Μουσείο Πόλης Καρδίτσας ή Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο «Λ. & Ν. Σακελλαρίου» – Κέντρο Τεκμηρίωσης & Επικοινωνίας του Δήμου Καρδίτσας βρίσκεται στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης, απέναντι στο άλσος του Παυσιλύπου και στον μητροπολιτικό ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Ιδρύθηκε το 1982 από το Δήμο Καρδίτσας με δωρεά του ζεύγους Λάμπρου & Ναυσικάς Σακελλαρίου ως Λαογραφικό Μουσείο. Σκοπός του είναι να λειτουργεί ως ένα σύγχρονο μουσείο πόλης, με αντικείμενο την καταγραφή, τη μελέτη και την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της Καρδίτσας από την ίδρυσή της (το 15ο αιώνα που πρωτοεντοπίζεται στις γραπτές πηγές) ως σήμερα, με έμφαση στην κοινωνική οργάνωση και την ταυτότητα της πόλης. Το επιστημονικό ενδιαφέρον του μουσείου καλύπτει γεωγραφικά κατά κύριο λόγο την πόλη και την περιοχή της και δευτερευόντως περιοχές, οι οποίες επηρέασαν ιστορικά την εξέλιξή της, όπως ο κάμπος ή η οροσειρά των Αγράφων. Εκτός από τον τόπο, είναι προσανατολισμένο στη δράση των Καρδιτσιωτών διαχρονικά, όπου κι αν αυτή εντοπίζεται.
Το φάσμα της δραστηριότητάς του περιλαμβάνει: α) τη διάσωση του τοπικού πολιτισμικού αποθέματος μέσα από τη συλλογή ιστορικών και λαογραφικών αντικειμένων κάθε είδους β) την ενίσχυση της τοπικής ιστορικής έρευνας μέσα από τη σύσταση εξειδικευμένης βιβλιοθήκης, τη συλλογή δημοτικών και ιδιωτικών αρχείων, την καταγραφή προφορικών μαρτυριών και την συγκρότηση αρχιτεκτονικού αρχείου ιστορικών κτηρίων, με στόχο τη μελέτη, τη δημιουργία βάσεων δεδομένων, την ψηφιοποίηση κά., έτσι ώστε η ιστορική πληροφορία να είναι εύκολα προσβάσιμη στο ευρύ κοινό γ) την επιμέλεια ή τη φιλοξενία περιοδικών εκθέσεων, δ) τον σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ε) την συγγραφή και επιμέλεια βιβλίων, στ) την οργάνωση εκδηλώσεων επιστημονικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα, ζ) την ευαισθητοποίηση και την κοινωνική παρέμβαση γύρω από ζητήματα διαχείρισης και ανάδειξης του τοπικού πολιτισμικού αποθέματος μέσα από τη λειτουργία σωματείου «Φίλων του Μουσείου Πόλης» και την συνεργασία με άλλα συναφή σωματεία τοπικής ή ευρύτερης, θεσσαλικής εμβέλειας η) τη συνεργασία με άλλα μουσεία, ερευνητικά κέντρα και φορείς που επιδιώκουν την προαγωγή της έρευνας και της επικοινωνίας θ) τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα, συλλογικούς τόμους, συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις, ι) τη δημιουργία και την επιστημονική εποπτεία δημοτικών θεματικών μουσείων- «δορυφόρων», τα οποία θα αποτελούν δίκτυο με συντονισμένη και αλληλοσυμπληρούμενη δράση κ.ά.
Η ιστορία του μουσείου
Το «Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο» αποτελεί σύμφωνα με την ιδρυτική του πράξη Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΦΕΚ 29/19-2-1981). Σύμφωνα με το καταστατικό του, συστήθηκε με σκοπό τη συγκέντρωση και προβολή του λαογραφικού θησαυρού της πόλης και του νομού. Την πρώτη δεκαετία της ζωής του (1982-1992), με την καθοδήγηση της Λένας Γουργιώτη, διευθύντριας του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας, το συμβούλιο του μουσείου, αναζήτησε παραδοσιακά εργαστήρια και προμηθεύτηκε το πρώτο λαογραφικό υλικό που ήταν κυρίως κοσμήματα, φορεσιές, ξύλινα έπιπλα, χάλκινα σκεύη, υφαντά και αγροτικά εργαλεία. Η έκθεση διατάχθηκε στους δύο πρώτους ορόφους: στο ισόγειο τοποθετήθηκαν τα λαογραφικά αντικείμενα, με την αναπαράσταση του καραγκούνικου σπιτιού των αρχών του αιώνα και τις παραδοσιακές φορεσιές σε προθήκες. Στον πρώτο όροφο εκτέθηκε σε προθήκες η ιστορική συλλογή του μουσείου, αποτελούμενη από δύο βασικούς πυρήνες: τη συλλογή Πλαστήρα και την αρχιερατική στολή του μακαριστού αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, όταν ήταν μητροπολίτης Ιωαννίνων. Το 1996 στους σκοπούς του μουσείου προστέθηκε και η διδασκαλία παραδοσιακών χορών με την ίδρυση δημοτικού χορευτικού συγκροτήματος με την επωνυμία «Μαίρη Ιωαννίδη» (ΦΕΚ 9/12-1-1996).
Το 2003, το μουσείο εντάχθηκε στα Αστικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και με την αφορμή αυτή αναδιοργανώθηκε ριζικά και τέθηκαν οι βάσεις για τη λειτουργία στο πρότυπο ενός σύγχρονου Μουσείου Πόλης. Οι σημαντικές οργανωτικές τομές της τελευταίας εικοσαετίας είναι η δημιουργία Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας (2004), η αλλαγή της επωνυμίας του σε Δημοτικό Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο «Λάμπρου και Ναυσικάς Σακελλαρίου»-Κέντρο Τεκμηρίωσης και Επικοινωνίας (2005) και η θεσμική του κατοχύρωση να δημιουργήσει δίκτυο δημοτικών θεματικών μουσείων και να συνεργάζεται με άλλα μουσεία, ερευνητικά κέντρα και φορείς που προάγουν την έρευνα και την επικοινωνία (2006). Το 2011 το νομικό πρόσωπο του «Μουσείου Πόλης» (σύντομη ονομασία που αναφέρεται στο σχετικό ΦΕΚ) συγχωνεύθηκε στον Δημοτικό Οργανισμό Πολιτισμού-Αθλητισμού Καρδίτσας (Δ.Ο.Π.Α.Κ.). Το 2016 το μουσείο υπέβαλε φάκελο προελέγχου για την αναγνώρισή του από το ΥΠΠΟΑ, ο οποίος κρίθηκε επαρκής. Στόχος του παραμένει από τότε η οριστική του αναγνώριση από το ΥΠΠΟΑ.
Η ιστορία του κτηρίου
Από το 1982 έως το 1992 το μουσείο στεγάστηκε στο κτήριο της οδού Σακελλαρίου 35, το οποίο κατασκεύασε ο Δήμος Καρδίτσας στο οικόπεδο που δώρισε το ζεύγος Σακελλαρίου για το σκοπό αυτό. Στο διάστημα 1993-2002 στο κτήριο φιλοξενήθηκε προσωρινά η Δημοτική Πινακοθήκη Καρδίτσας, με αφορμή την δωρεά των έργων των γνωστών Καρδιτσιωτών ζωγράφων Δ. Γιολδάση και Γ. Βαλταδώρου στο Δήμο Καρδίτσας. Το καλοκαίρι του 2002, με την εγκατάσταση της Πινακοθήκης σε άλλο κτήριο, δρομολογήθηκε η επιστροφή του Λαογραφικού Μουσείου στην έδρα του και κατά το διάστημα 2003-2006 ανακαινίστηκε πλήρως, υπό την επίβλεψη του Δήμου Καρδίτσας. Οι εργασίες περιλάμβαναν εκτός από τον τεχνικό εκσυγχρονισμό, εκτεταμένες αισθητικές παρεμβάσεις στην όψη του ισογείου και διαμόρφωση του εσωτερικού με βάση τις νέες του λειτουργίες. Ο σύγχρονος προσανατολισμός του αποτυπώθηκε τόσο στην κάτοψη όσο και στη διαρρύθμιση των ορόφων.
