Ακούστε το κείμενο που ακολουθεί!
Αφήγηση: Ελένη Νασιάκου.
Η πλατεία βρισκόταν στα όρια της χριστιανικής συνοικίας, του Βαρουσιού, και του οθωμανικού τομέα της πόλης στην ύστερη οθωμανική εποχή. Ήδη από την εποχή αυτή στην περιοχή υπήρχαν υπηρεσίες διοίκησης (φρουραρχείο, χωροφυλακή κτλ.) ενώ πραγματοποιούνταν εκεί το ζωοπάζαρο της εβδομαδιαίας αγοράς. Η ονομασία της ως «Ερμού» το 1891 είναι ενδεικτική της εμπορικής λειτουργίας που διατήρησε ως τις αρχές της δεκαετίας του 1920.
Προς τα τέλη της ίδιας δεκαετίας ο ξεσκέπαστος αυλακάς επιχωματώθηκε και η μάλλον ανθυγιεινή περιοχή παγιώθηκε σε διοικητικό κέντρο. Στο μεταξύ γύρω από την πλατεία είχαν αρχίσει να χτίζονται ήδη από τον 19οαιώνα επιβλητικές διώροφες οικίες πολιτικών, όπως του Ιω. Καζαμπάκα (σημερινή Λέσχη Προσκόπων), πριν το 1881), του Δ. Μαλλιόπουλου (σημερινό επισκοπικό μέγαρο, περίπου 1910) κά.
Ορισμένες από τις δημόσιες υπηρεσίες και τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας που εντοπίζουμε διαχρονικά γύρω από την πλατεία ήταν το δημαρχείο και η εισαγγελία πίσω από το σημερινό δικαστικό μέγαρο, το φρουραρχείο και οι φυλακές στην προέκταση της οδού Πλαστήρα, καθώς και τα δημοτικά λουτρά (1907) -τα πρώτα σε θεσσαλική πόλη- στη θέση του σημερινού δημαρχείου. Η ονομασία «Δικαστηρίων» δεν δόθηκε επισήμως αλλά καθιερώθηκε από το εμβληματικό δικαστικό μέγαρο. Το κτήριο θεμελιώθηκε το 1934 μετά από πολλές προσπάθειες του μητροπολίτη Ιεζεκιήλ. Με τον μνημειακό, αυστηρό του χαρακτήρα και τις νεοκλασικές επιρροές του αποτελεί τυπικό δείγμα δημόσιας αρχιτεκτονικής της δεκαετίας του ’30.
Ήξερες ότι …
- στην οικία Καζαμπάκα κατέλυσε ο στρατηγός Σκαρλάτος Σούτσος, με την είσοδο του ελληνικού στρατού στην πόλη, στις 18 Αυγούστου 1881 και εγκαταστάθηκαν οι τουρκικές αρχές κατοχής το 1897-98.
- Προκειμένου να αποπερατωθεί το δικαστικό μέγαρο είχε επιβληθεί προπολεμικά η γνωστή έκτακτη φορολογία του «Μεγαρόσημου» από το ειδικό ταμείο ανεγέρσεως δικαστικών μεγάρων και φυλακών αλλά τα απαραίτητα χρήματα δεν συγκεντρώθηκαν πριν το 1954;
Τι άλλο αξίζει να προσέξεις στην πλατεία;
- Το αναστηλωμένο μέγαρο Μαλλιόπουλου που στεγάζει την Επισκοπή από το 1924.
- Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης για τα θύματα της περιόδου ‘41-‘44 μπροστά στα Δικαστήρια και την μαρμάρινη πλάκα στην πίσω όψη του, η οποία θυμίζει μαζική εκτέλεση από τους Γερμανούς στο σημείο αυτό.
Ιστορικές πηγές – ντοκουμέντα.
Τι έγραφε για τον «αυλακά» η Θεσσαλική Φωνή το Μάρτιο του 1927:
«Αυλακάς.Με το κτυπητό αυτό όνομα χαρακτηρίζεται ο διαρρεών την πόλιν μας αύλαξ, ο και χρησιμεύων ως μοναδική υπόνομος προς διοχέτευσιν των ομβρίων υδάτων. Συνήθως όμως όμβρια ύδατα δεν υπάρχουν και ο τεράστιος αυτός χάνδαξ φιλοξενεί πάσαν ακαθαρσίαν ήτις εκεί ευρίσκει καταφύγιον, μη υπαρχόντων άλλων μέσων υπονομεύσεων των ακαθαρσιών».
Περιγραφή Δικαστικού μεγάρου:
Το κτήριο είναι διώροφο, πλατυμέτωπο, σχήματος Π. Στο εσωτερικό του υπήρχε το τετράγωνο τυφλό τριώροφο κτίσμα των φυλακών, το οποίο λειτούργησε από το 1948 ως το 2013 που κατεδαφίστηκε. Η λιτή πρόσοψη μοιράζεται συμμετρικά με το υπερυψωμένο κεντρικό τμήμα της εισόδου διαμορφωμένη επιβλητικά με κολώνες. Το τελείωμα της στέγης με πήλινα στοιχεία νεοκλασσικού τύπου (ακροκέραμα) στα παράθυρα και επίχρισμα που μιμείται ισοδομική τοιχοποιία είναι τα μόνα, νεοκλασσικής έμπνευσης, διακοσμητικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία.
Περιγραφή Κτηρίου Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλιώτιδας και Φαναριοφερσάλων:
Το κτήριο είναι στενόμακρο, διώροφο και βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ιεζεκιήλ και Πλαστήρα. Οι όψεις του είναι λιτές και συμμετρικά διαμορφωμένες με πυκνά ανοίγματα που περιγράφονται με μαρμάρινα επίπεδα πλαίσια. Τα νεοκλασικά στοιχεία που εντοπίζουμε είναι οι παραστάδες (τετραγωνικής διατομής κολώνες) με τα κορινθιακού ρυθμού επίκρανα καθώς και τα κομψά καμπύλα μπαλκόνια με τα σφυρήλατα κιγκλιδώματα, τα οποία στηρίζονται πάνω σε διακοσμημένα μαρμάρινα φουρούσια. Έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
| Κείμενα: Φωτεινή Λέκκα – Δημιουργία: Μιχαήλ Παπαντώνης |
 |
| Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-NC-SA) |
