Παυσίλυπο

Ακούστε το κείμενο που ακολουθεί!

Αφήγηση: Ελένη Νασιάκου.


Το πάρκο ‘‘Παυσίλυπο‘‘ δημιουργήθηκε το 1901 επί δημαρχίας Στέργιου Λάππα και θεωρούνταν το ‘‘Ζάππειο‘‘ της Καρδίτσας. Αρχικά είχε έκταση 165 στρεμμάτων και κάλυπτε ολόκληρη την έκταση που σήμερα καταλαμβάνουν το 3ο Δημοτικό Σχολείο, το Ληξιαρχείο και η πλατεία Πλαστήρα. Στην πλατεία υπήρχε ανθόκηπος και περίπτερο με χαρακτηριστικά ξυλόγλυπτα γείσα και δύο κιόσκια για τους θαμώνες. Στο χώρο αυτό εμφανιζόταν η Φιλαρμονική της πόλης και πραγματοποιούνταν κινηματογραφικές προβολές, θεατρικές παραστάσεις, κοντσέρτα αλλά και οι γιορτές των ‘‘Ανθεστηρίων‘‘ ως τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

Σύγχρονη άποψη του Παυσιλύπου.

Στην άλλη πλευρά του πεζοδρόμου υπήρχαν μόνο δέντρα και διάδρομοι για περίπατο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 το Παυσίλυπο απέκτησε στο τμήμα αυτό σύγχρονο αναψυκτήριο, έργο του γνωστού αρχιτέκτονα Βασιλείου Κασσάνδρα (1904-1973), μετέπειτα καθηγητή του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου.

Η εκσυγχρονισμένη εικόνα που αντικρίζουμε σήμερα οφείλεται στηνανάπλασή του, στη δεκαετία του ’90, που βασίστηκε σε μελέτη βραβευμένη σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.

Ήξερες ότι …

  • στο Μεσοπόλεμο το Παυσίλυπο γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του, αποκτώντας πολλές και σπάνιες ποικιλίες λουλουδιών, λιμνούλες με ψάρια, ζωολογικό κήπο, παιδική χαρά και σιντριβάνια σχεδιασμένα από τον Γιόχαν Ρωμανό, ο οποίος είχε σπουδάσει διακοσμητική στο Παρίσι;
  • το σημερινό κτήριο του Ληξιαρχείου κτίστηκε το 1940 για να στεγάσει το πολυϊατρείο και μετά το σεισμό του 1954 στέγασε προσωρινά το δημαρχείο;

Τι άλλο σχετικό μπορείς να επισκεφτείς στην πόλη;

  • Παράλληλα με το Παυσίλυπο, η Καρδίτσα στις αρχές του 20ου αιώνα απέκτησε και δίκτυο ύδρευσης, καινοτομίες και τα δύο σε θεσσαλικό επίπεδο. Μια από τις βρύσες αυτού του δικτύου σώζεται ακόμη στον κεντρικό πεζόδρομο!

Τι κοινό έχει το Παυσίλυπο και το Μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού στην Αθήνα;

  • Τόσο το αναψυκτήριο του Παυσιλύπου όσο και το γνωστό μέγαρο, στο οικοδομικό τετράγωνο Σταδίου-Αμερικής-Πανεπιστημίου-Βουκουρεστίου κατασκευάστηκαν με σχέδια του ίδιου αρχιτέκτονα.

Ιστορικές πηγές – ντοκουμέντα.

Μια περιγραφή του Παυσιλύπου από το 1909… [γραπτή πηγή]

Το Παυσίλυπο

«…κήπος καταλαμβάνων έκτασιν Β.Α. της πόλεως καλύπτηται υπό ισοϋψών και αλεξηλιοειδών δενδρυλλίων, κατά στίχους πεφυτευμένων και  κοσμείται υπό ανθέων ισχυράν και πολλήν περιεχόντων ευοσμίαν και υπό καταπρασίνου και ευδρόσου χλόης επιστρώννυται. Ο κήπος δ’ ούτος διασχιζόμενος υπό της εκ Φαναρίου εις Λάρισσαν αγούσης λεωφόρου αποτελεί δεξιά μεν τω χωρούντι εκ της πλατείας προς τον κήπον τον καλούμενον κήπον «Παυσίλυπον», απέναντι της εισόδου του οποίου ωκοδομείται εξαίσιον λαμπρότητος και κομψότητος καφφενείον, έμπροσθεν του οποίου και εκατέρωθεν των πλευρών αυτού υπάρχει πεδίον, εφ’ ού έδραι εισίν τοποθετημέναι περί τα τραπέζια, κεκαλυμμένον κάτωθεν μεν υπό χλόης ισοϋψούς ως εάν ψαλλίς τις κηπουρού έδωκεν αυτή το προσήκον ύψος… Αριστερά δ’ ο δια περιπάτους ωρισμένος κήπος, ού αι οδοί διασταυρούμεναι άγουσιν τον περιπατητήν εις τα δενδρύλλια και εις τας θαμνοειδείς και ανθηέσσας βάτους και εις τας ομοιογεννείς αυταίς και είς τι κομψόν φυλακείον. Ο κήπος «Παυσίλυπον» εκλήθη «Παυσίλυπον» προσφυώς, διότι αληθώς και τας οδύνας και την θλίψιν διασκεδάζει και την λύπην παύει εκ του αέρος του καθαρίου και δροσερού και εκ του ζύθου του πινομένου αφθόνως και εκ των ασμάτων του πάνυ ευστόμου φωνογράφου, του βραχνού έστιν ότε, και των εμφυσητών οργάνων και εκ της συγκεντρώσεως ή των καλλιπαρείων, ή των χρυσοπλοκάμων, ή των λευκωλένων, ή των ευζώνων, ή των καλλισφύρων δεσποινίδων περί την μεσημβρίαν προς αναψυχήν… Γαλλιστί εναλλασσόμεναι ομιλίαι… γέλωτες … ο κήπος ούτος είνε και τόπος επιδείξεως της κουφότητος και των συνερραμένων ρακών των και του πίλου της μόδας και του πενταλίρου νομίσματος του εκ του λαιμού των κρεμαμένου, πλην των καρδιών, αίτινές εισί κοσμήματα μόνον των πενήτων των προαστείων της πόλεως… Και η φιλαρμονική η ανά πάσαν Πέμπτην και Κυριακήν περί την 7ην μ.μ. παιανίζουσα ή κάλλιον ειπείν ψάλλοσα διάφορα άσματα…»

Δ. Ψιμόπουλος, Λαϊκαί εθιμοτυπίαι, Καρδίτσα 1909

Το Δημοτικό Συμβούλιο Καρδίτσας αποφασίζει να αναθέσει τα σχέδια του αναψυκτηρίου στον Β. Κασσάνδρα.



Το περίπτερο του Παυσιλύπου σε καρτ ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα (συλλογή Ναυσ. Σακελλαρίου, Μουσείο Πόλης).
Η οδός Υψηλάντου σε καρτ ποστάλ του βολιώτη φωτογράφου Κ. Ζημέρη, από τη δεκαετία του 1930.
Στιγμιότυπο από τα Ανθεστήρια, γιορτές στο πρότυπο των Δελφικών γιορτών που είχαν αναβιώσει ο Άγγελος Σικελιανός με τη σύζυγό του Εύα Πάλμερ στη δεκαετία του 1920 με σκοπό τη δημιουργία ενός παγκόσμιου πνευματικού κέντρου στους Δελφούς. Ο εορτασμός τους στην Καρδίτσα άρχισε το 1931 με πρωτοβουλία της Λαϊκής Βιβλιοθήκης ‘‘Αθηνά‘‘ και συνεχίστηκε ως την έκρηξη του πολέμου. Πραγματοποιούνταν στο Παυσίλυπο και περιλάμβαναν δρώμενα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα και την ελληνική λαϊκή παράδοση.
Η λιμνούλα του Παυσιλύπου σε σχέδια Γιόχαν Ρωμανού, στη δεκαετία του 1950 (Μουσείο Πόλης).
Καρδιτσιώτισσες φωτογραφίζονται μπροστά στο νέο αναψυκτήριο κτήριο του Παυσιλύπου αμέσως μετά την ολοκλήρωσή του, στα μέσα της δεκαετίας του 1950 (συλλογή Άρτ. Παπαθανασίου, Μουσείο Πόλης).
Κείμενα: Φωτεινή Λέκκα – Δημιουργία: Μιχαήλ Παπαντώνης
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0  (CC-BY-NC-SA)